Ponad pięćdziesiąt lat temu, w 1972 roku, uchwalono Title IX – ustawę, która zmieniła oblicze edukacji i sportu w Stanach Zjednoczonych. Jej głównym celem było wyeliminowanie dyskryminacji ze względu na płeć w placówkach edukacyjnych otrzymujących fundusze federalne, ale jej wpływ na sport był rewolucyjny. Dziś, po pięciu dekadach, możemy jednoznacznie stwierdzić, że Title IX przyczyniło się do narodzin i rozwoju kobiecej piłki nożnej w USA, wynosząc ją na światowy poziom.
Wpływ Title IX na rozwój kobiecego futbolu
Przed uchwaleniem Title IX jedynie 7% dziewcząt uczestniczyło w szkolnych programach sportowych. Dziś ten odsetek wzrósł do 42%, co oznacza, że 3,3 miliona dziewcząt bierze udział w sportach szkolnych. Piłka nożna stała się jednym z najpopularniejszych sportów wśród dziewcząt, a amerykańskie uczelnie przyczyniły się do rozwoju tej dyscypliny na poziomie światowym. Na Mistrzostwach Świata w 2019 roku 15 z 24 drużyn miało w składzie co najmniej jedną zawodniczkę, która grała w amerykańskiej lidze akademickiej.
Dla amerykańskich zawodniczek Title IX oznaczało również poprawę warunków treningowych, dostęp do profesjonalnych trenerów i możliwości otrzymywania stypendiów sportowych, co znacznie podniosło poziom gry i pozwoliło USA stać się potęgą w światowym futbolu.
Amerykańska dominacja na światowej scenie
W 1991 roku rozegrano pierwszy w historii FIFA Women’s World Cup. Amerykanki, z legendarną Mią Hamm na czele, zwyciężyły w turnieju, pokonując Norwegię 2:1. Pięć lat później, na Igrzyskach Olimpijskich w Atlancie, zdobyły pierwszy złoty medal olimpijski w kobiecej piłce nożnej, pokonując Chiny 2:1 na oczach 76 000 widzów. Największym momentem przełomowym dla popularności kobiecego futbolu był finał mundialu 1999 roku, w którym USA pokonały Chiny w rzutach karnych na stadionie Rose Bowl w Pasadenie przed ponad 90 000 kibiców i 18 milionami widzów przed ekranami telewozorów na całym świecie. Obraz Brandi Chastain świętującej decydującego gola stał się jednym z najbardziej ikonicznych momentów w historii kobiecego sportu.
Dziś USWNT może poszczycić się czterema tytułami mistrza świata (1991, 1999, 2015, 2019), pięcioma złotymi medalami olimpijskimi (1996, 2004, 2008, 2012, 2024) i dziewięcioma tytułami mistrza CONCACAF. Finał Mistrzostw Świata 2019 przyciągnął rekordową oglądalność wynoszącą 1,12 miliarda widzów na całym świecie.
Walka o równe prawa trwa
Chociaż Title IX przyniósł rewolucję w sporcie kobiet, walka o pełną równość wciąż trwa. Zawodniczki z pierwszego składu USWNT z 1991 roku wspominają, że nocowały w hotelach bez działających toalet, jadły zepsute jedzenie i grały mecze bez wystarczającego czasu na regenerację. Dziś kobiety wciąż muszą walczyć o sprawiedliwe wynagrodzenia i równe traktowanie.
Po latach walki, w maju 2022 roku, USWNT wywalczyły historyczne porozumienie zapewniające równe wynagrodzenie dla kobiet i mężczyzn reprezentujących USA na arenie międzynarodowej. Był to kluczowy moment nie tylko dla amerykańskiej piłki nożnej, ale dla całego sportu kobiet.
Jak powiedziała Donna de Varona, mistrzyni olimpijska w pływaniu i przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Mistrzostw Świata FIFA 1999:
„Związek między możliwościami sportowymi a sukcesem w życiu jest oczywisty i pokazuje, jak skuteczna polityka może wpłynąć na kulturę, społeczeństwo, rynek pracy, a ostatecznie całą gospodarkę. Title IX uwolnił potencjał połowy amerykańskiej populacji, nie tylko na boisku, ale we wszystkich dziedzinach życia.”
Dzięki Title IX kobieca piłka nożna w USA stała się wzorem dla całego świata, a kolejne pokolenia dziewcząt mogą marzyć o grze na najwyższym poziomie, w pełni korzystając z równych szans i godnych warunków do rozwoju.
